Μια εκτενής έρευνα που ξεκίνησε το 1971 και εστίασε σε 97 δάση της Μεγάλης Βρετανίας αποκαλύπτει ότι οι δασικές εκτάσεις απειλούνται πλέον σοβαρά από την κλιματική αλλαγή, τις ασθένειες και τους πληθυσμούς των ελαφιών. Οι επιστήμονες του Κέντρου Οικολογίας και Υδρολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKCEH), που ανέλυσαν δεδομένα 50 ετών, καλούν σε άμεση λήψη μέτρων για τη διατήρησή τους.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι η ανάπτυξη της κομοστέγης τις τελευταίες δεκαετίες έχει οδηγήσει σε αυξημένη σκίαση, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της βιοποικιλότητας σε ορισμένες περιοχές. Αντίθετα, σε άλλες εμφανίζονται μεγάλα κενά λόγω της εξάπλωσης ασθενειών, όπως αυτή που προκαλείται από τον μύκητα Hymenoscyphus fraxineus, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει απώλεια φύλλων, νέκρωση κλαδιών και τον θάνατο των δέντρων.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι τα πυκνά δάση λειτουργούν ως «ασπίδα» έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, τα «ανοίγματα» στην κομοστέγη ενδέχεται να περιορίσουν την ικανότητα των φυτών και των δέντρων να μετριάσουν φαινόμενα όπως η αύξηση της θερμοκρασίας και οι ακραίες βροχοπτώσεις.
Με την πρόβλεψη ότι η κλιματική αλλαγή θα εντείνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα, οι ειδικοί αναμένουν αύξηση των ασθενειών στα δέντρα, γεγονός που θα ενισχύσει τον φαύλο κύκλο της αποδυνάμωσης του δασικού οικοσυστήματος.
Δείτε επίσης: Top 5 πιο όμορφα και μυστικιστικά δάση στον κόσμο
Ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα αφορά τον ρόλο των ελαφιών: παρότι οι ασθένειες περιορίζουν την αναγέννηση των δέντρων, η παρουσία ελαφιών φαίνεται να αυξάνει την ποικιλομορφία της χλωρίδας του εδάφους. Αυτό υποδηλώνει μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της προστασίας της χλωριδικής ποικιλομορφίας και της αναγέννησης των δασών. Παράλληλα, η βόσκηση από τα ελάφια ενισχύει την παρουσία ποωδών ειδών, σε βάρος όμως κάποιων συγκεκριμένων δασικών φυτών.
Η περιβαλλοντολόγος του UKCEH και επικεφαλής της μελέτης, Φιόνα Σίτον, δήλωσε:
«Η μελέτη μας επιβεβαιώνει ότι το δασικό οικοσύστημα ανταποκρίνεται με πολύπλοκους τρόπους στις αλλαγές στη διαχείριση, στις ασθένειες, στους πληθυσμούς ελαφιών και στο κλίμα. Το μέλλον των δασών μας θα εξαρτηθεί από τις αλληλεπιδράσεις αυτών των παραγόντων και όχι από τις μεμονωμένες επιπτώσεις τους».
Οι επιστήμονες καλούν τους αρμόδιους φορείς να λάβουν τα κατάλληλα διαχειριστικά μέτρα με βάση τις σύνθετες επιρροές που επηρεάζουν τα δασικά οικοσυστήματα.
Αναλυτικότερα, αν βασική προτεραιότητα είναι η ενίσχυση της ποικιλομορφίας της χλωρίδας του εδάφους, ίσως απαιτείται ενεργή διαχείριση – ιδιαίτερα σε μικρά δάση – μέσω της δημιουργίας «ανοιγμάτων» στην κομοστέγη και της ελεγχόμενης απομάκρυνσης ειδών που εμποδίζουν την ανάπτυξη άλλων.
Αντίστοιχα, η προώθηση της αναγέννησης των δέντρων προϋποθέτει την προστασία των νέων φυτών από τα ελάφια – είτε μέσω περιορισμού των πληθυσμών τους είτε με φυσικά μέσα προστασίας των ευάλωτων φυτών.
Ο τελικός στόχος είναι η επίτευξη μιας ισορροπημένης διαχείρισης που να προστατεύει τόσο τη βιοποικιλότητα όσο και την αναγέννηση των δασών, εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητά τους στο μέλλον.