Η μέση θερμοκρασία για το 2024 ήταν υψηλότερη κατά 1,52°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα — εκ των οποίων οι 1,36°C σχετίζονται άμεσα με ανθρώπινες δραστηριότητες.
Σε οριακό σημείο βρίσκονται οι κλιματικοί δείκτες, όπως οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η άνοδος της στάθμης των θαλασσών και το όριο του 1,5°C, σύμφωνα με νέα διεθνή μελέτη που δημοσιεύεται.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες που εκπροσωπούν έγκριτα επιστημονικά ιδρύματα, “Η ανθρωπογενής υπερθέρμανση αυξήθηκε με πρωτόγνωρο ρυθμό στις μετρήσεις φθάνοντας τον 0,27°C ανά δεκαετία για την περίοδο 2015-2024”.
Το 2024 σημειώθηκε νέο ρεκόρ εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, με τις εκπομπές —κυρίως από ορυκτά καύσιμα— να φτάνουν τους 53 δισ. τόνους CO₂ κάθε χρόνο, σύμφωνα με τη μέση τιμή της τελευταίας δεκαετίας. Την ίδια ώρα, τα αιωρούμενα μικροσωματίδια που συγκρατούσαν μέρος της θέρμανσης έχουν περιοριστεί, εντείνοντας περαιτέρω την κλιματική ανισορροπία. Η μελέτη, δημοσιευμένη στην επιθεώρηση Earth System Science Data, αποτελεί συλλογική εργασία επιστημόνων από 17 διαφορετικά κράτη, οι οποίοι βασίστηκαν στα πρότυπα και τις μεθοδολογίες της IPCC του ΟΗΕ — οργανισμού στον οποίο οι περισσότεροι συγγραφείς έχουν διατελέσει μέλη ή συνεργάτες.
Με στόχο να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος, η έρευνα επιδιώκει την ετήσια παροχή επίκαιρων δεδομένων σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Giec, χωρίς να απαιτείται η μακροχρόνια αναμονή μέχρι την επόμενη επίσημη έκθεση.
Για το έτος 2024, η αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας σε σύγκριση με την προβιομηχανική περίοδο καταγράφηκε στους 1,52°C. Οι 1,36°C αποδίδονται σε ανθρωπογενείς εκπομπές, ενώ η υπολειπόμενη διαφορά των 0,16°C σχετίζεται με φυσικά φαινόμενα, κυρίως με το El Niño και τη φυσική μεταβλητότητα του κλιματικού συστήματος.
Ο Christophe Kassou του CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) τονίζει πως, παρά το ρεκόρ, η τιμή αυτή ήταν αναμενόμενη, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας οφείλεται κυρίως σε ανθρώπινες δραστηριότητες, με συμπληρωματική επίδραση από φυσικά φαινόμενα. Ο ίδιος υπογραμμίζει πως “Δεν είναι καθαυτή μία χρονιά απροσδόκητη ή εξαιρετικού χαρακτήρα για τους κλιματολόγους”.
Δείτε επίσης: Ανιχνευτής διαρροών $150.000 που ίσως καθορίσει το μέλλον του υδρογόνου
Παρά τα ρεκόρ, ο πλανήτης δεν έχει ακόμα περάσει το όριο του +1,5°C, που αποτελεί τον πιο φιλόδοξο στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για τα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, το παράθυρο ευκαιρίας στενεύει. Το ανθρακικό απόθεμα, δηλαδή η συνολική ποσότητα CO₂ που μπορεί ακόμα να εκλυθεί με στόχο να διατηρηθούν οι πιθανότητες περιορισμού της θερμοκρασίας στο +1,5°C στο 50%, εξαντλείται γρήγορα.
Στις αρχές του 2025, το διαθέσιμο “απόθεμα” CO₂ υπολογίζεται πλέον σε 130 δισεκατομμύρια τόνους, ισοδύναμο με περίπου τρία χρόνια εκπομπών με τους τρέχοντες ρυθμούς, μειωμένο από τα 200 δισεκατομμύρια του 2024.
Σύμφωνα με τον Pier Friedlingstein, έναν εκ των συγγραφέων της έκθεσης, από το CNRS: “Η υπέρβαση του ορίου του +1,5°C είναι πλέον αναπόφευκτο.”
Επιπλέον ο Piers Forster, κύριος συντάκτης της μελέτης, από το Πανεπιστημίου του Leeds αναφέρει: “Εχω την τάση να είμαι αισιόδοξος ως άνθρωπος”, ενώ συμπληρώνει πως “Αλλά αν κοιτάξουμε την δημοσίευση αυτής της χρονιάς, όλα κινούνται προς την κακή κατεύθυνση”.
Ακόμα η Ανιές-Πανιέ-Ρουνασέρ, υπουργός Οικολογικής Μετάβασης της Γαλλίας, τονίζει ότι “Δεν πρέπει να πέσουμε στην μοιρολατρία, στο ‘όλα τελείωσαν'”, με την ίδια να συμπληρώνει πως “τα λόμπι των ορυκτών καυσίμων που μας εμποδίζουν να επιταχύνουμε αυτήν την μετάβαση” με το κόστος να πέφτει, σημειώνει καταγγελτικά.
Φέτος, στην έκθεση προστέθηκαν νέοι δείκτες, όπως αυτός της ανόδου της στάθμης των θαλασσών, που εντείνεται λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, ενώ οι θάλασσες δέχονται σημαντικό όγκο γλυκού νερού από τη τήξη των πάγων.
Από το 2014 έως το 2019, η στάθμη των θαλασσών ανέβηκε κατά 26 mm, δηλαδή ο ρυθμός ανόδου έχει υπερδιπλασιαστεί σε σύγκριση με τον μέσο ετήσιο ρυθμό των 2 mm που υπήρχε από τις αρχές του 20ού αιώνα.
Από τις αρχές του 20ού αιώνα, η στάθμη των ωκεανών έχει ανέβει κατά 22,8 εκατοστά, γεγονός που εντείνει την καταστροφική ισχύ των καταιγίδων και θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την επιβίωση ορισμένων νησιωτικών κρατών.
Η στάθμη των θαλασσών αυξάνεται υπό την επίδραση πολύπλοκων φαινομένων, παρουσιάζοντας έντονη αδράνεια και θα συνεχίσει να ανεβαίνει ακόμη και αν οι εκπομπές αερίων διακοπούν απότομα.
Σε δήλωσή της, η κλιματολόγος Valérie Masson-Delmotte επισημαίνει: “Τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε την ταχύτητα και το εύρος της ανόδου της στάθμης της θάλασσας; Να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου”. Αυτή η προειδοποίηση έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία, παρά τις προσπάθειες, η άνοδος της στάθμης των θαλασσών συνεχίζεται εξαιτίας της μεγάλης αδράνειας του συστήματος, η οποία δεν επιτρέπει άμεση ανάσχεση ακόμα κι αν οι εκπομπές σταματούσαν ξαφνικά.