Η αδυναμία προσαρμογής στην κλιματική κρίση έχει πλέον σοβαρές συνέπειες για τη ζωή, την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων, με τα θερμοκρασιακά ρεκόρ να μεταφράζονται σε χιλιάδες θανάτους ετησίως.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης «Lancet Countdown on Health and Climate Change», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Lancet.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, το 2024 καταγράφηκε ως το θερμότερο έτος στην ιστορία, με δραματικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Σε παγκόσμιο επίπεδο, κάθε άνθρωπος εκτέθηκε σε 16 επιπλέον ημέρες επικίνδυνης ζέστης, αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Οι πιο ευάλωτες ομάδες — βρέφη κάτω του ενός έτους και ηλικιωμένοι άνω των 65 — βίωσαν κατά μέσο όρο 20 ημέρες καύσωνα, αριθμοί που αντιστοιχούν σε αύξηση 389% και 304% αντίστοιχα, σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 1986–2005.
Ένας νέος δείκτης της φετινής έκθεσης αποκαλύπτει ότι η θνησιμότητα λόγω θερμότητας έχει αυξηθεί κατά 23% από τη δεκαετία του 1990. Ο μέσος ετήσιος αριθμός θανάτων φτάνει πλέον τους 546.000 για την περίοδο 2012–2021.
Ρεκόρ θερμότητας, ρύπανσης και επισιτιστικής ανασφάλειας
Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και οι παρατεταμένες ξηρασίες έχουν συμβάλει και στην έκρηξη δασικών πυρκαγιών.
Η ρύπανση από μικροσωματίδια (PM2.5) που παράγεται από τον καπνό των πυρκαγιών, συνδέεται με 154.000 θανάτους το 2024 — αύξηση 36% σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 2003–2012.
Ταυτόχρονα, η συνδυαστική επίδραση ξηρασίας και καύσωνα οδήγησε σε αύξηση 123 εκατομμυρίων ανθρώπων που αντιμετωπίζουν μέτρια ή σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια το 2023, σε σύγκριση με τον μέσο όρο 1981–2010.
Δείτε επίσης: Γιατί το marketing της ενσυναίσθησης είναι η επόμενη μεγάλη τάση
Η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα «σκοτώνει»
Η έκθεση υπογραμμίζει πως 2,5 εκατομμύρια θάνατοι κάθε χρόνο οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Παράλληλα, η συνεχιζόμενη εξάρτηση από άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο επιβαρύνει και τις οικονομίες: το 2023, οι κυβερνήσεις δαπάνησαν 956 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων, την ώρα που οι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε ρυθμό τριπλάσιο από αυτόν που θεωρείται βιώσιμο για τον πλανήτη.
Απώλειες δασών και νέα ρεκόρ ρύπων
Παράλληλα, η καταστροφή φυσικών οικοσυστημάτων συνεχίζεται με ανησυχητικούς ρυθμούς.
Μόνο το 2023 χάθηκαν πάνω από 128 εκατομμύρια εκτάρια δασών, αύξηση 24% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι εκπομπές ρύπων συνεχίζουν να σπάνε κάθε προηγούμενο ρεκόρ.
Υπάρχει και ελπίδα: 160.000 ζωές σώζονται κάθε χρόνο
Παρά τη ζοφερή εικόνα, η έκθεση αναγνωρίζει και θετικές εξελίξεις: οι δράσεις που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών και τη μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας έχουν σωτήριο αποτέλεσμα.
Υπολογίζεται ότι 160.000 ζωές σώζονται ετησίως χάρη στην απομάκρυνση από τον άνθρακα και τον καθαρότερο αέρα που προκύπτει, ενώ η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έφτασε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Έκκληση για άμεση δράση
Οι συντάκτες του Lancet Countdown τονίζουν την ανάγκη επιτάχυνσης των πολιτικών για την αντιμετώπιση και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, καλώντας τις κυβερνήσεις να κινηθούν πιο αποφασιστικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η ένατη ετήσια έκθεση του Lancet Countdown on Health and Climate Change εκπονήθηκε υπό την ηγεσία του University College London, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη συνεισφορά 128 επιστημόνων από 71 ακαδημαϊκά ιδρύματα και οργανισμούς του ΟΗΕ παγκοσμίως.