Η γενιά Ζ —η λεγόμενη και κλιματική γενιά— βιώνει σε πρωτοφανή ένταση το φαινόμενο του κλιματικού ή οικολογικού άγχους, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες Ελλήνων επιστημόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Οι έρευνες, υπό την καθοδήγηση της αναπληρώτριας καθηγήτριας Ίριδας Τσεβρένη, σε συνεργασία με το ΕΜΠ, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών και τον ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ, αποτυπώνουν ένα πολύπλοκο μίγμα συναισθημάτων που κυμαίνονται από τη θλίψη και την ανησυχία έως την ελπίδα και την ενδυνάμωση.
Όπως εξηγεί η κ. Τσεβρένη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, το κλιματικό άγχος δεν αποτελεί ασθένεια, αλλά μια χρόνια μορφή φόβου απέναντι στην περιβαλλοντική καταστροφή — μια υπαρξιακή αγωνία που αντικατοπτρίζει τη συνειδητοποίηση των νέων για τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.
Η γενιά που μεγάλωσε μέσα στην κλιματική κρίση
«Η Gen Z είναι η γενιά που γεννήθηκε και ενηλικιώθηκε με την κλιματική κρίση ως πραγματικότητα, όχι ως μελλοντικό σενάριο», επισημαίνει η ερευνήτρια. Πρόκειται για μια γενιά ευαισθητοποιημένη, μοναχική λόγω της ψηφιακής εποχής, αλλά και βαθιά πολιτικοποιημένη, που συνδέει τα περιβαλλοντικά ζητήματα με την κοινωνική δικαιοσύνη και τις ανισότητες.
Η ίδια προσθέτει ότι το ενδιαφέρον για το θέμα ξεκίνησε μέσα από τους ίδιους τους φοιτητές της, οι οποίοι παρουσίαζαν ολοένα και εντονότερη ανησυχία για το περιβάλλον. «Και εγώ προσωπικά βιώνω οικολογικό άγχος. Η διαφορά είναι ότι πλέον βλέπω στους νέους μια βαθύτερη ανάγκη κατανόησης και δράσης», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Έρευνες: από τη Θεσσαλία έως τον Παγκόσμιο Νότο
Η πρώτη φάση της έρευνας επικεντρώθηκε στη βιβλιογραφική μελέτη του φαινομένου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η γενιά Ζ εμφανίζει υψηλά επίπεδα άγχους και συναισθηματικής επιβάρυνσης. Στον Παγκόσμιο Βορρά, το φαινόμενο είναι εντονότερο σε χώρες με ανεπτυγμένη περιβαλλοντική παιδεία (όπως οι σκανδιναβικές), ενώ στη Μεσόγειο —και ειδικά στην Ελλάδα— τα ποσοστά εκτοξεύονται λόγω της αυξημένης έκθεσης σε ακραία καιρικά φαινόμενα.
Δείτε επίσης: EY Ελλάδος: Εξαγορά της Aqurance και ενίσχυση της παρουσίας στον κλάδο υγείας και βιοεπιστημών
Αντίθετα, στον Παγκόσμιο Νότο, όπου τα δεδομένα είναι περιορισμένα, οι ερευνητές εντοπίζουν ενδείξεις ακόμα εντονότερων ψυχολογικών αντιδράσεων, που προσεγγίζουν τα όρια του λεγόμενου «οικο-τραύματος».
Τα συναισθήματα μετά τις πλημμύρες του «Ντάνιελ» στη Θεσσαλία
Η δεύτερη φάση της έρευνας, που πραγματοποιήθηκε μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του “Ντάνιελ” το 2023, επικεντρώθηκε σε νέους που βίωσαν άμεσα τις συνέπειες. Τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά:
• 90% των συμμετεχόντων θεωρεί ότι «το μέλλον είναι τρομακτικό».
• 86,7% πιστεύει ότι η ασφάλεια των οικογενειών τους απειλείται.
• 93,3% δηλώνει ότι «οι κυβερνήσεις αγνοούν τις ανησυχίες των πολιτών».
• 95% εκφράζει δυσπιστία απέναντι στην περιβαλλοντική πολιτική.
Τα κυρίαρχα συναισθήματα είναι η θλίψη, ο φόβος, η οργή και η αίσθηση αδυναμίας, καθώς οι νέοι θεωρούν ότι λείπει η στήριξη από τα πολιτικά και θεσμικά συστήματα. Ωστόσο, η οργή αυτή μεταφράζεται και ως κίνητρο δράσης, δείχνοντας ότι η γενιά Ζ δεν παραιτείται.
Από το άγχος στη δράση
Η τρίτη φάση των ερευνών εστιάζει στη μετατροπή του άγχους σε δράση. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές, η Gen Z δεν παθητικοποιείται – αντιθέτως, μετατρέπει την αγωνία της σε ενεργή συμμετοχή: μέσα από ακτιβισμό, τοπικές πρωτοβουλίες και προσωπικές επιλογές που προωθούν τη βιωσιμότητα.
Η γενιά αυτή δεν ενδιαφέρεται μόνο για το μέλλον της, αλλά για την πλανητική ευημερία συνολικά. Η ευαισθησία της, η ενσυναίσθηση και η περιβαλλοντική της εκπαίδευση αποτελούν ελπίδα για ένα πιο δίκαιο και πράσινο αύριο.
«Αν ακούσουμε τη φωνή της γενιάς Ζ, μέσα από την αγωνία αλλά και την αγάπη της για το περιβάλλον, θα δούμε κάτι ελπιδοφόρο. Είναι νέοι με γνώση, ενσυναίσθηση και θέληση για αλλαγή. Πιστεύω ότι στα χέρια τους ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος», καταλήγει η κ. Τσεβρένη.